การตำหนิติเตียน ไม่ก่อให้เกิดประโยชน์และอาจก่อให้เกิดโทษ เมื่อเราตำหนิบุคคลที่ไม่ต้องการ ปรับปรุงแก้ไขตัวเอง หรือยังเห็นว่าสิ่งที่ตัวเขาทำนั้นเป็นสิ่งถูก..การพิจารณาโทษผู้อื่นเป็นเรื่องยาก มีรายละเอียดทั้งสถานการณ์อย่างที่ยกตัวอย่างในรายละเอียดว่า หากเป็นเรา "ถ้าเราต้องอยู่ในสถานการณ์เช่นนั้น เราอาจทำอย่างเขาก็ได้"
จะพัฒนาคนต้องพัฒนาที่จิตใจ จะพัฒนาใคร ก็ต้องพัฒนาที่ตัวเราเองก่อน คนติก็ต้องติด้วยใจที่เป็นกลาง ไม่อคติ หรือ ติด้วยความโกรธแค้น ชิงชัง เป็นการส่วนตัว การติก็จะเกิดประโยชน์แก่ทุกฝ่าย
การปรับตัวหากเราทำได้ บางครั้งเรากลับเป็นตัวอย่างที่ดีให้คนอื่นทำตาม ช่วยกันลดแรงกดดันในชีวิตทั้งของเราและของเขา เช่น เขาโลภมาก โกรธ อิจฉา ก้าวร้าวเรา เขาร้อนใจ แต่เรารับรู้รับการกระทำของเขาแล้ว เราไม่โกรธตอบ ดำเนินชีวิต เรียบๆ มีความสุขตามประสาข้ามพ้นความทุกข์ที่เขาจัดวางให้ จิตเราสงบแต่เขาร้อน วันที่เขาเหน็ดเหนื่อย ปัญญาเกิดว่าตัวเองทำสิ่งใดลงไปเขาย่อมปรับเปลี่ยนตัวเองจากในจิตใจ อาจมีคนแย้งว่าไม่มีทาง แต่อะไรก็เกิดขึ้นได้ คนหนึ่งคนเปลี่ยนได้เพราะเราปรับใจเราก็คือตัวเราเองที่มีความสุขแล้ว
มีพระอยู่องค์หนึ่งท่านอยู่ที่วัดแร้นแค้นมาก ท่านต้องสร้างวัดเอง จึงเริ่มก่อกำแพง ทั้งๆ ที่ไม่เคยทำเลยในชีวิตการก่อกำแพงที่คุณมองว่า แค่เอาอิฐวางเอาปูนใส่นั้นแท้จริงแล้ว มันยากนะ เพราะว่าจะทำยังไงให้มันตรงเท่ากันหมด พอพระท่านก่อกำแพงเสด ท่านเห๊นว่า ตรงกลางของกำแพง มีอิฐอยู่ 2 ก้อนที่มันมะตรงมันนูนออกมาจากอิฐก้อนอื่น ครั้นจะรื้อก็ไม่ได้ เพราะค่าใช้จ่ายมันแพง ทุกครั้งที่ญาติโยมมาที่วัด อาตมาจะรู้สึกอับอาย มากเวลามีคนจ้องไปที่อิฐสองก้อนนั้นจน
กระทั่งวันนึง มีผู้ชายแก่คนนึงมาที่วัด แล้วมองไปที่กำแพงอันนี้ ชายแก่พูดว่า..กำแพงนี้สวยดี อาตมาถามเขาด้วยความตกใจว่า ลืมใส่แว่นมาเปล่า คุณไม่เห๊นหรอว่ามันมีอิฐสองก้อนที่วางไม่ดีจนกำแพงนี้ ดูไม่ดี คำพูดที่ชายแก่ตอบอาตมามานั้น ได้เปลี่ยนแปลงทัศนคติทั้งหมดของอาตมาชายแก่บอกว่า...ใช่ผมเห็นอิฐที่วางไม่ดีสองก้อนนั้น แต่ผมก้อเห๊นด้วยว่ามีอิฐอีก 998 ก้อนก่อไว้ได้อย่างสวยงาม เป็นระเบียบอาตมาถึงกับอึ้งทีเดียว
นับเป็นครั้งแรกในรอบหลายๆ ปีทีอาตมามองเห๊นอิฐก้อนอื่นๆ บนกำแพงนอกเหนือจากสองก้อนที่เปนปัญหา ตาของอาตมามืดบอดต่อสิ่งอื่นทั้งหมด เดี๋ยวนี้เมื่ออาตมามองเห็นอิฐดีๆๆแล้วกำแพงนี้สำหรับอาตมาก้อไม่น่าเกลียดอีกต่อไปคนเราซักกี่คนที่ตัดสัมพันธ์กะเพื่อน พี่ น้องเพียงเพราะเขาเพ่งมองแต่..อิฐที่ไม่ดีสองก้อนนั้นที่อยู่ในตัวคนอื่น ทั้งๆ ที่ในความเป็นจริง มีทั้งอิฐที่ดีและอิฐที่ดีจนไม่มีที่ติ เพียงแต่เรามองไม่เห๊นมันเท่านั้น แทนที่จะเหนสิ่งดีๆ ที่มีอยู่ สายตาของเรากลับเพ่งมองจดจ่อเฉพาะสิ่งที่ผิดพลาด มันน่าเศร้าจริงๆ ที่หลายครั้งหลายหนเราได้ลงมือทำลาย กำแพงที่ดีลงไปจริงๆๆ
